سیمای انسان در مثنوی های سنایی غزنوی

نام خانوادگی دانشجو: فتحی نام: بهنام عنوان پایان نامه: سیمای انسان در مثنوی های سنایی غزنوی استاد (اساتید) راهنما: جناب آقای دکتر خدابخش اسداللّهی استاد (اساتید) مشاور: جناب آقای دکتر احسان شفیقی مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد رشته: زبان و ادبیات فارسی گرایش: دانشگاه: محقّق اردبیلی دانشکده: ادبیات و علوم انسانی پردیس نمین تاریخ فارغ التحصیلی: 19/2/1389 تعداد صفحه: 157 کلید واژه ها: مثنوی های سنایی، انسان، انسان کامل، اجتماع، اخلاق، عرفان. موضوع تحقیق حاضر، انسان در مثنوی های سنایی است. برای این منظور، به بررسیِ انسانِ موجود در عصر سنایی، ویژگی هایِ اخلاقی، عرفانی و دینی و نیازهایِ انسان آرمانی، در حدیقه الحقیقه و مثنوی های دیگر سنایی پرداخته ایم. در بخش اجتماعی و انتقادی، ویژگی های مثبت و منفیِ انسانِ عصر سنایی در قالب گروه های مختلف انسانی، نظیر طبیبان، منجّمان، خویشان، صوفیان، فقیهان و ... بحث و بررسی شده است. در بخش اخلاقی، از خصایصِ ویژه ای سخن گفته ایم که آدمی بدون آنها تحت هر شرایطی، با حیوان و حتی سایر موجودات، تفاوتی ندارد. نظیر عدالت، علم، احسان، ایثار، تواضع، قناعت و ... . همچنین از برخی رذایل مانند ظلم، جهل، بُخل، خشم و شهوت، هوی و هوس و ... سخنی به میان آمده است که انسان باید از آن ها مبرّا باشد. در بخش بعدی، ویژگی های انسان را از بُعد عرفانی با ورود به مباحثِ مقامات، احوال، هفت وادی عشق و پاره ای دیگر از اندیشه های عرفانی سنایی در حدیقه و مثنوی های او بررسی نموده ایم. در بخش آخر با طرح مباحثی چون: ضرورتِ ایمان آوردن و اطاعتِ آدمی از قرآن، رسول اکرم (ص)، تحقیق در دین، احساس تکلیف، اجرای فرایض و پرهیز از حرام، انجامِ عملِ صالح و ... به بررسیِ انسان از منظرِ دین پرداخته ایم. نتیجه آنکه آدمی آن نیست که تنها به ادایِ واجبات قیام نماید و یا به کسب علم و معرفتِ خالی روی بیاورد، بلکه باید به اخلاقِ خدایی آراسته گردد و به مرتبه ای برسد که پیوسته و بی اختیار، از وی نیکی و راحت به هم نوعانش ریزان باشد و بدون مزد و منّت به همه نیکی نماید و راستی و نیکی ذاتیِ او گردد.